Research done by Dr. Nagma Surve of Savanas, PhD in Vegetable Science
खेड | प्रतिनिधी : कोकणात विवीध जातींच्या व आकारांच्या वांगी, मिर्ची , गवार, भेंडी अशी पिके आढळतात. बाजारातून आणलेल्या पारंपारिक रोपे अथवा संकरित जातींच्या पीक लागवडींवर जिवाणूजन्य ‘मर’ रोगाचा प्रादुर्भाव सर्रासपणे होतो. या मर रोगापासून वांगी, मिर्ची, गवार, भेंडी अशा पिकांना सुरक्षित ठेवण्यासाठी मर रोगप्रतिकारक मुळकांड (रुटस्टॉक) वापरून त्यावर कलमकाडी लागवडीची पिके जास्त सुरक्षित राहत असल्याचे संशोधन खेड तालुक्यातील सवणस येथील डॉ.नगमा रफिक सुर्वे यांनी केले आहे.
दापोलीतील डॉ.बाळासाहेब सांवत कोकण कृषी विद्यापिठात उद्यानविद्या मध्ये (भाजीपाला शास्त्र) पीएच.डी. केल्याबद्दल त्यांना विद्यापिठाच्या नुकत्याच झालेल्या दीक्षांत समारंभात पदवी देवून गौरविण्यात आले आहे. खेड येथे १२ वी पर्यंतचे शिक्षण घेतलेल्या डॉ.सुर्वे यांनी कृषी शाखेत शिक्षण घ्यावे, अशी वडिलांची इच्छा होती. कोकणात उद्यान पिकांना वाव असल्याचे लक्षात घेत कोकण कृषी विद्यापिठात बी.एस्सी. व एम.एस्सी केली. भाजीपाला शास्त्र विषय निवडून त्यावर अभ्यास केलेल्या डॉ.नगमा यांनी या विषयात पीएच.डी.करण्याच्या अनुशंगाने संशोधन करण्यास सुरवात केली. ग्रामिण व शहरी भागात सर्वांनाच लोकप्रिय असणारी व वर्षभर उपलब्ध होणारी वांगी, मिर्ची, भेंडी, गवार या भाज्या तशा रोजच्या आहारात दिसून येतात.
नवीन कृषी पूरक तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने कोकणात येणार्‍या विवीध भाजीपाला पिकांचा अभ्यास केल्यानंतर वांगी व मिर्ची पिकांची कलमे तयार करून त्या पिकांची लागवड करण्यावर त्यांनी भर दिला. पारंपारिक व संकरित जातीची ही दोन्ही पिके प्रामुख्याने पावसाळ्यानंतर घेतली जातात. मात्र, ही पिके कीड रोगाला मोठ्या प्रमाणात बळी पडतात. पिकावर पसरणार्‍या या मर रोगावर औषधांनी नियंत्रण मिळवता येत नसल्याने लागवड जिवाणूजन्य मर रोगाने बाधित होतात. परिणामी शेतकर्‍यांनी अधिक उत्पादन घेता येत नाही. मर रोगप्रतिकारक जातींच्या पिकांना मर रोगाचा प्रार्दुभाव होत नसल्याने त्यांची लागवड करावी. मर रोगप्रतिकारक जातींच्या मुळकांडांवर पारंपारिक व संकरित जातीची कलमकाडी करून पिकांची लागवड केल्यास पिकाला मर रोगापासून वाचवून जास्त फळ उत्पादन घेता येते.
