*चंद्रशेखर तेली, जामसंडे.*
सर्वपित्री अमावस्या ही हिंदू धर्मातील एक महत्त्वपूर्ण तिथी आहे. आपले पूर्वजांचे स्मरण करण्याची परंपरा आहे.
*काय केले जाते:*
*पितरांचे श्राद्ध:* या दिवशी पितरांचे श्राद्ध करून त्यांना पिंडदान, तर्पण आणि भोजन देण्याची प्रथा आहे.
*पितृ चालीसा:* पितरांच्या आशीर्वादासाठी पितृ चालीसाचे पाठ केले जाते.
*दान:* अन्न, वस्त्र इत्यादी दान करण्याची परंपरा आहे.
*स्नान आणि पूजा:* या दिवशी पवित्र स्नान करून देवपूजा केली जाते.
*महत्त्व:*
*पितृदोष दूर करण्यासाठी:* पितरांचे आशीर्वाद मिळण्यासाठी आणि पितृदोष दूर करण्यासाठी ही तिथी महत्त्वपूर्ण मानली जाते.
*कुटुंबाचे कल्याण:* पितरांचे आशीर्वाद घेऊन कुटुंबाचे कल्याण होण्याची श्रद्धा असते.
*कोण करू शकतात:*
ज्यांना आपल्या पितरांची मृत्युतिथी माहित नसेल, ते सर्व या दिवशी पितरांचे श्राद्ध करू शकतात.
*पितृ पूजन करण्याचे अनेक फायदे आहेत:*
*पितृदोष निवारण:* पितृदोष ही एक अशी समस्या आहे जी आपल्या जीवनात अनेक अडचणी निर्माण करू शकते. पितृ पूजन करून हा दोष दूर होऊ शकतो आणि आपले जीवन सुखी होते.
*आशीर्वाद प्राप्ती:* आपले पूर्वज आपल्यावर आशिर्वादाचा वर्षाव करतात. त्यांचे आशिर्वाद मिळाल्याने आपले जीवन सुखी आणि समृद्ध होते.
*शांती:* पितृ पूजन करून आपल्या मनाला शांती मिळते आणि आपण मानसिकदृष्ट्या मजबूत होतो.
*कुटुंबातील सुख:* पितृ पूजन करून कुटुंबात सुख-शांती वाढते.
*आध्यात्मिक प्रगती:* पितृ पूजन करून आपली आध्यात्मिक प्रगती होते.
*सकारात्मक ऊर्जा:* पितृ पूजन करून आपल्या घरात सकारात्मक ऊर्जा निर्माण होते.
*पितृ पूजन करताना काय करावे?*
*श्राद्ध:* पितरांचे श्राद्ध करणे सर्वात महत्त्वाचे आहे.
*दान:* तीळ, तुप, पाणी इत्यादी दान करणे.
*पूजा:* पितरांची पूजा करणे.
*मंत्रजप:* पितृदोष निवारणाचे मंत्र जपणे.
*कावळ्यांना अन्नदान:* कावळ्यांना अन्नदान करणे पितृदेवतेला अर्पण समजले जाते.
पितृ पक्षादरम्यान विशिष्ट चंद्राच्या दिवशी श्राद्ध केले जाते , जेव्हा पूर्वज-सामान्यतः आई-वडील किंवा आजी-आजोबा मरण पावतात. चंद्र दिवसाच्या नियमात अपवाद आहेत; विशिष्ट रीतीने मरण पावलेल्या किंवा जीवनात विशिष्ट दर्जा प्राप्त झालेल्या लोकांसाठी विशेष दिवस दिले जातात. चौथा भरणी आणि भरणी पंचमी , अनुक्रमे चौथा आणि पाचवा चंद्र दिवस, मागील वर्षातील मृत लोकांसाठी वाटप केले जाते. अविधवा नवमी (“अविधवा नववा”), नववा चंद्र दिवस, त्यांच्या पतीच्या आधी मरण पावलेल्या विवाहित स्त्रियांसाठी आहे.
विधुर त्यांच्या पत्नीच्या श्राद्धासाठी ब्राह्मण स्त्रियांना पाहुणे म्हणून आमंत्रित करतात. बारावा चंद्र दिवस मुलांसाठी आणि संन्याशांसाठी आहे ज्यांनी सांसारिक सुखांचा त्याग केला होता. चौदावा दिवस घट चतुर्दशी किंवा घायाळा चतुर्दशी म्हणून ओळखला जातो आणि शस्त्राने मारल्या गेलेल्या, युद्धात किंवा हिंसक मृत्यू झालेल्या लोकांसाठी राखीव आहे.
*सर्वपित्री अमावस्या (सर्व पूर्वजांचा अमावास्येचा दिवस) सर्व पूर्वजांसाठी आहे, ते चांद्र दिवस काहीही असोत. पितृ पक्षातील सर्वात महत्त्वाचा दिवस आहे.* जे श्राद्ध करणे विसरले आहेत ते या दिवशी श्राद्ध करू शकतात. या दिवशी केला जाणारा श्राद्ध विधी गया या पवित्र शहरात आयोजित केल्याप्रमाणे फलदायी मानला जातो , जो विधी करण्यासाठी एक विशेष स्थान म्हणून पाहिले जाते आणि पितृ पक्षाच्या काळात येथे जत्रा भरते.
*सध्याच्या काळात पितरांचे श्राद्ध करणे का गरजेचे आहे? हा प्रश्न खूपच महत्त्वाचा आहे.*
पितरांचे श्राद्ध करण्यामागे काही प्रमुख कारणे आहेत:
*आध्यात्मिक संबंध:* श्राद्ध करून आपण आपल्या पूर्वजांशी आध्यात्मिक संबंध जोडतो. ही एक प्रकारची श्रद्धांजली आहे आणि आपल्या पूर्वजांच्या आत्म्याला शांति मिळण्यास मदत करते.
*सांस्कृतिक परंपरा:* श्राद्ध ही एक प्राचीन भारतीय परंपरा आहे. ती आपल्या संस्कृतीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे आणि पिढी दर पिढी चालत आलेली आहे.
*आध्यात्मिक शक्ती:* असे मानले जाते की श्राद्ध करून आपल्याला आध्यात्मिक शक्ती मिळते. ही शक्ती आपल्याला जीवनात यशस्वी होण्यास मदत करते.
*कुलदेवतांची पूजा:* श्राद्ध केल्याने आपल्या कुलदेवतांची पूजा होते. ही पूजा आपल्या कुटुंबाच्या कल्याणाची कामना करते.
*धार्मिक विश्वास:* अनेक धर्मांमध्ये श्राद्ध करण्याला महत्त्व दिले जाते. धार्मिक दृष्टिकोनातून श्राद्ध करणे एक पवित्र कर्म मानले जाते.
*आधुनिक काळात श्राद्ध करण्याचे महत्त्व:*
*मूल्यवान संस्कृतीचे जतन:* श्राद्ध करून आपण आपल्या मूल्यवान संस्कृतीचे जतन करतो.
*कुटुंबाची एकता:* श्राद्ध एकत्र येऊन करण्याचा प्रघात आहे. यामुळे कुटुंबातील एकता वाढते.
*मानसिक शांति:* श्राद्ध करून आपल्या मनाला शांति मिळते. आपल्या पूर्वजांना स्मरण करून आपण आपल्या जीवनाचे मूळ मूल्य लक्षात ठेवतो.
श्राद्ध करण्याच्या अनेक पद्धती आहेत. प्रत्येक कुटुंबात श्राद्ध करण्याची वेगळी पद्धत असू शकते. आपल्या कुटुंबाच्या परंपरेनुसार श्राद्ध करणे उचित असते.
सध्याच्या काळातही श्राद्ध करण्याचे महत्त्व कायम आहे. श्राद्ध करून आपण आपल्या पूर्वजांचा आदर करतो आणि आपल्या संस्कृतीचे जतन करतो. श्राद्ध आपल्याला आध्यात्मिक शांति आणि आशीर्वाद देतो.